موقعیت جغرافیایی :          شهرستان روانسر از شهرستانهای استان کرمانشاه با مرکزیت شهر روانسر است ، جمعیت این شهرستان در آخرین سرشماری در سال 1385 ، 45324 نفر بوده است .

         شهرستان روانسر ( نیکور باستان ) در حدود 55 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه و در دامنه کوه یله ور ( کوهستان شاهو ) قرار دارد از ارتفاعات بزرگ آن می توان به ماه زرد ، انجیر ، شور و طاقه چرمی اشاره کرد . چشمه بزرگ سراب کنی خانی در روانسر سرچشمه اصلی رودخانه قره سو است . از دیگر رودخانه های اطراف آن یکی وشکه رو در شرق آن و دیگری گراب یا آوی خر در جنوب غربی آن است دو چشمه بزرگ سراب جاوری و سراب بروارین در نزدیکی روانسر واقع اند .

وجه تسمیه :

نام این شهر به سبب وجود سراب و رود قره سو که از آنجا سرچشمه می گیرد ، روان سر ( سروان ) انتخاب شده است .

آب و هوا :

   آب و هوای شهرستان نسبتاً سرد و مربوط بوده و از میزان بارش سالیانه چشمگیری برخوردار است . نقاط کوهستانی این شهر آب و هوای سردتر و کنار رودخانه ها معتدل تر است .

آثار باستانی و جاذبه‌های توریستی :

روانسر دارای آثار پیش از تاریخ و تاریخی مهمی است و از این لحاظ درباستان شناسی غرب کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. قدیمیترین آثار سکونت انسان در اطراف روانسر به دوره پارینه سنگی میانی تا فرا پارینه سنگی باز می‌گردد که بیش از حداقل از حدود 50 هزار سال تا 12 هزار سال پیش را شامل می‌شود که بقایای آنها در غارهای کولیان و جاوری و همچنین رودخانه گراب (آوی خر) یافت شده‌است. از دیگر کشفیات قدیمی روانسر یک دندان آسیای فیل است که مربوط به دوران یخبندان است و در نزدیکی شهرک روانسر کشف شده‌است. از آثار مهم دیگر روانسر تپه موسایی است که از اوایل دوره مس و سنگ (حدود 7 هزار سال پیش) تا زمانهای اخیر مورد سکونت انسان بوده‌است. دخمه روانسر (گور صخره‌ای) یا تاق فرهاد نیز در دیواره کوه قله در شمال شرقی روانسر واقع است که به دوره هخامنشی باز می‌گردد. این دخمه شامل یک اتاقک کوچک است که ورودی آن به سمت شرق و مشرف به رودخانه وشکه رو است. نقش اهورامزدا، یک شخص روحانی و توده‌ای هیزم در سمت راست ورودی این دخمه دیده می‌شود. یک پایه ستون نیز در کنار سراب گنی خانی وجود دارد که احتمالاً هم زمان با دخمه ساخته شده‌است و نشان دهنده وجود یک کاخ یا سازه‌ای کوچکتر در نزدیکی چشمه در دوران هخامنشی است. همچنین گورستانی از دوره اسلامی با سنگ قبرهای کتیبه دار به خط کوفی در دامنه شمالی کوه قله وجود داشت که متاسفانه طی سالیان اخیر تابود شده یا به تاراج رفته‌است. در دوره آشور نیز روانسر یکی از پایگاههای این سلسله بوده که نیکور خوانده می‌شد.

یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی و بسیار زیبای شهرستان روانسر غار قوری قلعه در بخش شاهو از شهرستان روانسر قرار دارد می‌باشد. این غار در 25 کیلومتری شهر روانسر قرار دارد از غارهای کارستی منطقه است که احتمالا" غاری جوانی است که حاصل فرایندهای انحلالی کواترنری است. قدمت آن به 65 میلیون سال می‌رسد و تنها 30 سال از شناسایی آن می‌گذرد و به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی ملی ایران، به ثبت رسیده‌است. در سال 1355 هجری شمسی یک گروه از غارشناسان انگلیسی و در سال 1356 و نیز گروه دیگری از غارنوردان فرانسوی موفق به کشف کامل این اثر شدند. عمق حوضچه‌های این غار به 14 متر می‌رسد همچنین دمای داخل غار7 تا 11 درجه‌است و در تمام فصول سال ثابت است. این اثر طبیعی دارای تالارهای زیبا در 1400متری و 500 متری به نام‌های تالار مریم، تالار کوهان شتر، تالار مسیر برزخ، تالار بلور و تالار عروس می‌باشد.این غار یکی از زیباترین جاذبه‌های دیدنی شهرستان روانسر می‌باشد. در جریان تسطیح دهانه غار قوری قلعه آثاری از اواخر دوره ساسانی در کف کشف شد که شامل هشت عدد ظرف نقره ای با نقش کبک و پرندگان شکاری و درنا، تکه های سفال و پانزده سکه ساسانی مربوط به یزدگرد سوم است. بر روی دو ظرف نیز کتیبه هایی به خط پهلوی میانه نوشته شده که توسط متخصصین ایرانی ترجمه شده است. ظروف نقره از نظر متخصصان ساخت منطقه اورامان بوده و محلی هستند. غارهای اطراف قوری قلعه بر اساس مطالعات باستان شناسی از حدود 50 هزار سال پیش تا حدود 12 هزار سال پیش مسکن شکارچیان عصر سنگ بوده است.

اماکن مذهبی روانسر: و زیارتگاههای  حضرت ویس القرنی ، باباحیران ، شیخ سرا ، در روانسر میتوان نام برد بارگاه آنها زیارتگاه موج موج زوار مسلمان است .مردم این دیار برای آرامگاه  ویس قرنی و با با حیران احترام قائل اند . این اماکن مسافران زیادی را درفصل بهار و تابستان خصوصا ازمردم مهاباد، دراویش  سنندج ، کامیاران ، و هو رامان به سوی منطقه روانسر رهسپار می سازد.

اقتصاد شهرستان :

 اقتصاد شهرستان عمدتاً متکی به کشاورزی و دامداری است . تنها کارخانه توپ دست دوز ایران در شهر روانسر مستقر است که به 30 استان و هزار شهر در ایران توپ دست دوز صادر می کند . سالانه حدود 350 هزار توپ دست دوز در آن شهر تولید می شود که تمام آن توسط زنان تولید می شود .

         در شهرک صنعتی روانسر کارخانه های تولیدی از قبیل شیر روانسر ، کارخانه آرد ، دام و طیور ، کشتارگاه مرغ زاگرس ، شیرین غزل ، روغن حیوانی شاهو ، گاوداری بزرگ روانسر و ... مشغول فعالیت می باشند که اشتغالزایی چشمگیری را در سطح شهرستان به دنبال داشته است .

مشاهیر روانسر :

         از مشاهیر روانسر میرزا احمد داواشی ( شاعر ) ، استاد ملا عبدالمجید موحد نادری  ( مدرس ، مجتهد و شاعر ) ، شیخ محمد سعید نقشبندی ( مجتهد ، عارف و شاعر ) ، سید محمد طاهر هاشمی ( خوشنویس و نویسنده ) را می توان نام برد .

هنری :

هنر موسیقی کردی ، گلیم بافی ، قالی بافی ، گیوه بافی از هنر مردمان این دیار است .

مردم این شهرستان به زبان کردی سورانی تکلم کرده و از نظر اعتقادی نیز اغلب سنی مذهب می‌باشند.^[

تقسیمات کشوری :

1 ـ بخش مرکزی :

دهستان بدر

دهستان حسن آباد

دهستان دولت آباد

دهستان زالو آب

2 ـ بخش شاهو

دهستان قوری قلعه

دهستان منصورآقایی